Gece namazı olarak da adlandırılan teheccüd namazı, Efendimiz (sav)in kıldığı ve çokça teşvik ettiği bir namazdır. Teheccüd, İslam Medeniyetini kurmak isteyenlerin yol azığı, müminlerin Rableriyle baş başa kaldıkları, son derece faydalar ve sevaplar barındıran bir ibadettir.  Aynı zamanda Teheccüd, kılanların kalplerine nur, yüzlerine güzellik verir. Ruh dünyamızın aydınlanmaya ve berraklaşmaya muhtaç olduğu böylesi bir zamanda manevi reçetemizdir Teheccüd…

             Bu yazımızda sizler için;

• Teheccüd namazı nedir ve kaç rekâttır?
• Teheccüd namazı nasıl kılınır? Vakti Ne Zamandır?
• Teheccüd namazına nasıl niyet edilir?
• Teheccüd namazında hangi sureler ve dualar okunur?
• Teheccüd namazı kime farzdır, kimler kılabilir, kimler kılamaz?

Gibi birçok soruya cevap verdik.

Teheccüd Namazı Nedir ve Kaç Rekâttır?

             Teheccüd, kelime manası olarak lügatte “uyumak, uyanmak, uykudan güçlükle uyanmak” manalarına gelir.  Teheccüd Namazı (Gece Namazı) yatsı namazını kılıp bir miktar uyuyup uyandıktan sonra teravih ve vitir namazı dışında kılınan bir namazdır.

Teheccüd namazının kaç rekât olduğu konusunda çeşitli rivayetler vardır. Bununla birlikte en azı 2 rekât olmak üzere 12 rekâta kadar kılınmaktadır. Çiftli sayılarda kılınan bir namazdır.

Teheccüd Namazı Nasıl Kılınır Vakti Ne Zamandır?

Teheccüd namazı için niyet edilir ve en az 2 rekât olacak şekilde 12 rekâta kadar kılınabilir. 4 rekâtta bir selam verilerek kılınabileceği gibi 2 rekâtta bir selam verilerek kılınması daha makbuldür.

  Teheccüd namazı hangi saatlerde kılınır? Sorusunun cevabı ise şudur:

Yatsı namazından sonra bir miktar uyuyup uyandıktan sonra (gecenin üçte ikisi geçtikten sonra) kılınır. Gecenin üçte ikisi, yatsı namazı vakti ile fecrin doğuşuna kadar olan sürenin son kısmıdır. Fecrin doğuşuna kadar olan kısım bugün takvim yapraklarında imsak vakti olarak belirlenen vakittir. Dolasıyla bir Teheccüd namazı kılmak isteyen bir kimse imsak vaktine kadar bu namazını kılabilir.

Peki, teheccüd namazı uyumadan kılınır mı? Hayır. Teheccüd namazının en önemli noktası Allah için uykunun en tatlı olduğu anlarda uykudan vazgeçebilmektir. Uyumayan kişinin kıldığı namaz nafile namaz olmuş olur.  

Rüyada teheccüd namazı kılmak nasıl tabir edilir?

   Rüyada teheccüd namazı kılan kimsenin rüyası, kişinin Allah katında rütbece yükseleceği şeklinde tabir edilir.

 Peygamber Efendimiz (s.a.v), Sahih-i Müslim'de Ebû Hureyre (r.a)'dan rivâyet edilen bir hadis-i şerifte teheccüd namazının en faziletli vaktini şu şekilde belirtmiştir: "Farz namazdan sonra en faziletli namaz, gece namazıdır. Geceyi iki kısma bölersen son kısmı namaz için en faziletli vakittir. Eğer geceyi üçe bölersen ortası en faziletli vakittir." (Tecrid-i Sarih Terc. IV, 16).

  Bazı rivayetlerde Efendimiz (s.a.v)’in yatsı namazını eda ettikten sonra vitr namazını kılmadan yattığı, gecenin üçte ikisinden sonra uyanıp teheccüd namazı kılıp sonrasında vitr namazını kıldığı belirtilmektedir. (Müslim, Salatül –müsafirin,26 181-200)

 Müekked sünnet olarak bilinen teheccüd namazı, Efendimiz’in (sav) fiiliyatında da görülen şu sıralama içerisinde kılınabilir.

• Yatsı namazını eda etmek
• Yatsı namazının tesbihatını ve duasını yapmak
• Yatıp bir miktar uyumak
• Gecenin bir vaktinde kalkıp teheccüd namazını kılmak
• Vitr namazını kılmak
• Vaktin girmesiyle sabah namazını kılmak

Teheccüd Namazına Nasıl Niyet Edilir?

Teheccüd namazına “Niyet ettim Allah rızası için teheccüd namazını kılmaya” veya “Niyet ettim Allah rızası için nafile namaz kılmaya” şeklinde niyet edilebilir.

Eğer 2 rekâtta bir selam verilecek şekilde kılınırsa her selamda tekrardan niyet etmeye gerek yoktur. Şayet selam verildiğinde başka bir iş ile meşgul olunursa veya dünya kelamı konuşulursa tekrardan niyet etmek gerekir.

Teheccüd namazı kılınırken aralarda dua edilip tesbih çekilebilir.

Teheccüd Namazında Hangi Sureler ve Dualar Okunur?

Teheccüd namazı (Gece Namazı) diğer nafile namazların kılınışı gibi kılınır. Niyet edilir, ardından iftitah tekbiri getirilip namaza başlanır. Teheccüd namazının 2 rekât kılınacağını varsayar isek şu şekilde kılmamız mümkün olur:

• Teheccüd namazının Rekâtında: Subhaneke okunur. Euzü besmele çekilip Fatiha okunduktan sonra Kur-an’ı Kerim’den en az 3 kısa ayet veya 3 kısa ayetin uzunluğunda olacak şekilde 1 ayet okunur. Ardından rükûya ve secdeye gidilir.
• rekatında da besmele çekilip Fatiha suresi okunur. Yine Kur-an’ı Kerim’den 3 kısa ayet veya 3 ayet uzunluğunda 1 ayet okunarak rükûya gidilir. Rükû ve secdeden sonra oturulur. Tahiyyat, salli-barik ve rabbena duaları okunarak selam verilir. Devam edilirse aynı şekilde diğer rekâtlar da kılınarak namaz tamamlanır.
• 2 rekâtta bir selam verecek şekilde değil de 4 rekât şeklinde kılınırsa, ikinci rekât sonunda oturulduğunda “tahiyyat”tan sonra “Allahümme salli” ve “Allahümme barik” okunur. Üçüncü rekâta kalkıldığında da ilk olarak “Sübhâneke” okunur, sonra “Eûzü besmele” çekilip Fâtiha suresi okunur.

Teheccüd Namazı Duası

  Abdullah bin Abbas’tan (r.a.) rivayet edildiğine göre, Peygamber Efendimiz’in gece kalktığında ettiği dualardan birisi şu şekildeydi:

 Türkçe Okunuşu: Allâhümmec‘al fî kalbî nûran ve fî basarî nûran ve fî sem’î nûran ve ‘an yemînî nûran ve ‘an yesârî nûran ve fevkî nûran ve tahtî nûran ve emâmî nûran ve halfî nûran vec’al lî nûran Ve fî rivâyetin: ‘Asabî ve lahmî ve demî ve şa’rî ve beşerî.

 Anlamı: “Allâh’ım! Kalbime büyük bir nur ver; gözüme bir nur, kulağıma bir nur ver; sağıma bir nur, soluma bir nur ver; üstüme bir nur, altıma bir nur ver; önüme bir nur, arkama bir nur ver; bana büyük bir nur ihsân eyle!”

Başka bir rivayette şu da eklenmiştir:

“Sinirlerime bir nur, etime bir nur, kanıma bir nur ver; saçlarıma bir nur, derime bir nur ver.” (Buhârî, Deavât, 9; Müslim, Müsâfirîn, 181)

H2: Teheccüd Namazı Kime Farzdır, Kimler Kılabilir Kimler Kılamaz?

Teheccüd namazı âlimlerin çoğunluğuna göre nafile hükmündedir. Efendimiz’in (sav) devamlı kıldığı bir namaz olduğu için müekked sünnet denilebilir. Âlimler sadece Efendimiz’e (sav) mahsus olmak üzere teheccüd namazının farz mı nafile mi olduğu konusunda görüş ayrılığına düşse de ulemanın çoğunluğu daima farz olduğu konusunda ittifak etmiştir.

Hz. Aişe ve Hz. Abbas’tan gelen rivayetlere göre teheccüd namazı Müzzemmil Suresinin ilk ayetlerinin indirilmesiyle farz kılınmıştır. Sahabeler de 1 yıl boyunca teheccüd namazı kılmıştır. Fakat bir süre sonra gündüzleri geçim derdi ve cihat ile meşgul olan Müslümanlara her gece ibadet için kalkmak ağır geleceği için Allah Azze ve Celle, Müzzemmil suresinin son ayeti ile bu emri kaldırmıştır. Böylece teheccüdün nafile bir ibadet olduğu bildirilmiştir.  (Müslim, Salatül –Müsafirin , 139:Ebu Davud ,Tetavvu, 17,27; Nesai, Kıyamül Leyl,2)

 Hanefi ve Şafi âlimlerinin çoğunluğuna ve Hanbelilere göre teheccüd namazı ilk başta farz iken sonrasında nafileye dönüşmüştür.

H2: Teheccüd Namazı Hakkında Ayet ve Hadisler

Teheccüd Namazı Hakkında Ayetler

• Ey Muhammed! Şüphesiz Rabbin, senin ve beraberinde bulunanlardan bir topluluğun gecenin üçte ikisinden biraz az, yarısı ve üçte biri kadar vakit içinde kalktığını bilir. (Müzemmil 20)
• Şüphesiz gece kalkışı daha tesirli ve o zaman okumak daha elverişlidir. Çünkü gündüz seni uzun uzun alıkoyacak işler vardır. (Müzemmil 6)
• Vücutlarını yataklardan uzak tutup korkarak ve umarak Rablerine yalvaranlar ve verdiğimiz rızıklardan sarf edenler ayetlerimize inanırlar. (Secde 16)
• Geceleyin secde ederek ve ayakta durarak boyun büken, ahiretten çekinen, Rabbin rahmetini dileyen kimse inkâr eden kimse gibi midir? (Zümer 9)

Onlar gecelerini Rableri için kıyama durarak ve secdeye vararak geçirirler. Onlar “Rabbimiz! Bizden cehennem azabını uzaklaştır, doğrusu onun azabı sürekli acıdır.” (Furkan 64)

  Teheccüd Namazı Hakkında Hadisler

• Gece seherde kılınan iki rekât namaz, dünyadan ve içindekilerden daha kıymetlidir. Eğer zor gelmeyeceğini bilseydim, gece namazını ümmetime farz kılardım. [Müslim]
• Farzlardan sonra en faziletli namaz, gece namazıdır. [Müslim]
• Cennette öyle muazzam köşkler vardır ki bunlar; tatlı dilli olan, selamı yayan, yemek yediren, çok oruç tutan ve gece namazı kılanlara verilir. [İbni Nasr]
• Cemaatle namazlarını kılan kimse, gece namazına kalkmış gibi sevap alır. [Tirmizî]
• Gece namazına devam edin! Bu, sizden önceki salihlerin âdetidir. Gece namazı, Allah’a yakınlaştırıcı, günahlardan uzaklaştırıcı ve onlara kefarettir. Bedene de sağlıktır. [Hâkim]
• Cebrail Aleyhisselam gece namazını o kadar çok tavsiye etti ki pek az uyuyanların ümmetimin hayırlıları olduğunu anladım. [Deylemî]
• Teheccüd kılma âdeti olup da uyuyakalana, Allah-u Teâlâ kılmış gibi sevap verir; uykusu da kendisi için bir sadaka olur. [Nesai]
• Teheccüd, günahları affettirir ve hastalıklara şifa verir. [Tirmizî]

Teheccüd Namazı Cemaatle Kılınır Mı?

 Hanefi mezhebine göre teheccüd namazını cemaatle kılmak mekruhtur. Şafii ve Hanbeli mezhebine göre ise teheccüd de dâhil, diğer bütün nafile namazlar hem bireysel hem de cemaatle kılınabilir.

Teheccüd Namazının Faziletleri Nelerdir? Neden Yüzü Güzelleştirir?

 Teheccüd namazının faziletine dair pek çok ayet ve hadis-i şerif bulunmaktadır. Teheccüd namazı, diğer nafile ibadetler içerisinde sevabı en fazla olan ibadettir. Aynı zamanda teheccüd namazı duaların kabulü için bir vesiledir. Rabbimiz geceleyin uykularını bölüp teheccüd namazı için kalkan mü’minler hakkında şöyle buyurmaktadır:

"Onların yanları yataklarından uzaklaşır (teheccüd namazı kılmak için yataklarından kalkarlar), korkarak ve umarak Rablerine dua ederler ve kendilerine verdiğimiz rızıktan (hayır için) harcarlar. Yaptıklarına karşılık olarak onlar için gözlerini aydınlatıcı ne güzel (nimetlerin) saklandığını hiç kimse bilmez" (es-Secde, 32/16-17).

Herkesin uyuduğu gecenin o sessizliğinde, uykunun en tatlı yerinde, sıcacık yataklarından kalkıp teheccüd namazı kılıp ellerini açarak korku ve umut ile Rablerine dua etmenin karşılığında göz aydınlığı olacak nimetler vadedilmektedir…

Teheccüd namazı kılıp duası kabul olanlar daha bu dünyadayken Rabbimizin bu nimetlerine mazhar olmaya başlamışlardır.

Yine bir hadis-i şerifte Efendimiz (sav) buyuruyor ki: "Geceleyin kalkıp namaz kılan ve karısını uyandırarak ona da kıldıran, şayet kalkmak istemezse yüzüne su serpen erkeğe Allah rahmet eder, (günahlarını bağışlar). Yine geceleyin kalkıp namaz kılan ve kocasını uyandıran, kalkmak istemezse yüzüne su serpen kadına da Allah rahmet eder (günahını bağışlar)." (Ebû Davûd, Salâtü`tTatavvu`, 18).

Hadisi şerif, kişiyi teheccüd kılmaya teşvik ettiği gibi aile bireylerini de bu yönde teşvik ediyor. Teheccüd namazı saati geldiğinde Müminlerin bu saatleri aile bireyleriyle birlikte değerlendirmeleri Allah katında çok daha kıymetlidir.   Bilmelilerdir ki teheccüd namazı dilek ve isteklerin kabul göreceği kıymetli saatlerdir.

Efendimiz (sav)’in hadisi şerifleri ışığında teheccüd namazının faydaları şu şekildedir:

• Allah'a yakınlaşmaya, O'nun rahmetini üzerimize çekmeye vesiledir.
• Harama girmekten men eder.
• Günahlara kefaret olur.
• Bedensel hastalıklardan kurtulmaya vesile olur.

Teheccüd namazının yüzü güzelleştirdiği ile ilgili Hasan Basriye sormuşlar; "­Gece namazı kılanların yüzleri niçin güzel ve nurlu olur?"

O şöyle demiştir: "­Çünkü onlar, Rahman ile baş başa kalmışlardır."

Demek ki teheccüd namazı Rahman ile baş başa kalmanın en güzel yoludur. Ve kalbi haramlardan, kötülüklerden arındırdığı gibi bedeni, hastalıklardan; yüzü de çirkinliklerden arındırır. Maddi manevi bir güzellik kazandırır.

Gecesi Olmayanın Gündüzü Olmaz

 Peygamberlerin yaşamlarını incelediğimiz zaman bir davetçinin içerisinde bulunduğu zorlukları daha iyi kavrayabiliriz. Gelmiş geçmiş bütün peygamberler ortak bir dava için tevhid davası için mücadele etmiş; pek çok işkenceye, zulme maruz kalmış, yurtlarından kovulmuş, doğup büyüdükleri yerleri terk etmeye zorlanmışlardır.

Tüm Peygamberlerin ortak davası olan “tevhid davasının” gerçek anlamını öğrenmek ister misiniz? Furkan Gönülleri olarak hazırladığımız  “Tevhid Broşürü” için hemen linke tıklayın, siz de Tevhid davasının unutturulmuş olan gerçek manasını öğrenin.

Allah (cc) Peygamberimizi ve ümmetini böylesi zorlu günlere hazırlamak maksadıyla onları ağır bir eğitimden geçirmiştir. Bu eğitim sayesinde ölüm dahi onları korkutmamış; en sevdiklerinden, ailelerinden, vatanlarından, mallarından, canlarından geçebilmişlerdir. Çünkü onların kalpleri sadece Allah ve Resulünün sevgisi ile dolu hale gelmiştir.

Efendimiz (sav) e ilk vahiy geldiğinde korkmuş, tedirginlik içerisinde Hz. Hatice annemize sığınmış ve “Beni ört.” demişti. Allah Azze ve Celle ise Müddessir Suresinde; “Ey örtüsüne bürünen! Kalk ve uyar!” diyerek Peygamberimize hitap etmiş ve bir nevi Ey Resulüm o örtüyü üstünden at, seni bekleyen büyük bir vazife var, demiştir. Devamında Müzzemmil suresiyle “Gecenin az bir kısmı müstesna olmak üzere kalk. Ve Kur’an oku (namaz kıl)” “Biz sana ağır bir söz vahyedeceğiz.” buyurmuştur. Rabbimiz “Geceleyin kalk.” emriyle o ağır sözü nasıl taşıyabileceğinin yolunu göstermiştir. Bu ayeti kerimenin inmesiyle Efendimiz (sav) ve ashabı 1 yıl boyunca geceleri kalkıp namaz kılmışlardır. Hatta öyle ki namaz kılmaktan ayakları şişmiş, yara olmuştur.

İşte Rabbimiz gelecek olan o zorlu yıllara Peygamberini ve Onun ashabını böylece hazırlamıştır. Böylesi bir eğitimden geçenler sağlamlaşır. Yaptıklarını yalnızca Allah için yapmayı öğrenirler ve Rablerine olan bağlılıkları artar. İnsanın Rabbiyle irtibatı kuvvetli olduğunda da başına gelen musibetlere karşı sabır göstermesi de kolaylaşır. Eğer Allah ile irtibatı zayıf olursa İslam davasındaki ömrü de kısa olacaktır.

  Bugün İslam davetçileri de ancak Rabbimizin bu eğitim metoduyla zorluklara karşı dayanıklı olabilir. Gecelerini Allah için veremeyenler, gece kalkıp da Teheccüd namazı kılamayanlar; gündüzleri Allah yolunda nasıl mücadele edecek, bu ağır davayı nasıl taşıyacaklardır? Öyleyse şu cümle her şeyin özeti olacaktır: “Gecesi olmayanın gündüzü de olmaz!”

İzlemeniz için “Gecesi olmayanın gündüzü de olmaz” adlı bir sinevizyon hazırladık.

Muhterem Alparslan Kuytul Hocaefendi’nin “Davetçinin Yol Azığı: Teheccüd Namazı” adlı makalesini okumak için hemen linke tıklayabilirsiniz.